Yeni Bir Düzenleme Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkı
Şemsi Belli’nin son iki dizesini aşağıya aldığım Ankara’da Anayasso isimli şiiri birinci boğaz köprüsünün hizmete açılacağı zamanlarda, Hakkari’de Zap suyunun üzerinde yer alan tel köprüden bahsederken zamanı itibarıyla oldukça dikkat çekmişti.
Türkiye’nin bireysel başvuru hakkının tanındığı 1987 yılından bu yana Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde çok kötü bir sicili oluşmuştur. Ülkemizin, uluslar arası bir hukuk normu olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile kabul edilen temel insan haklarını uygulamada hiç başarılı olmadığı bilinmeyen bir şey değildir. Bu kapsamda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile kabul edilen temel insan haklarının korunması, bu yönde etkin bir pratik oluşturulması ve AİHM müracaatlarının azaltılması düşünceleriyle Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolu 23.09.2012 tarihi itibarıyla kabul edilmiştir. Konuyu başlıklar halinde, çok kısa olarak özetlersek;
- Süre: İç hukuk olağan yollarının tükenmesinden sonra ( temyiz sonucu onama kararı verilmesi veya karar düzeltme yolunun sona ermesi ) 30 gün içerisinde, normal mahkemeler yoluyla veya doğrudan Anayasa Mahkemesine (AYM) başvuru yapılabilir. Hak ihlali için bir yasal yol yok ise 30 günlük süre hak ihlalinin öğrenilmesi ile başlar.
- Harç : AYM müracaatı için 2018 yılında 294,70 TL harç öngörülmüştür. AİHM başvuruları için bir harç ödenmezken AYM başvurusu için bir harcın kabul edilmesi dikkat çekebilir.
- Kimler başvurabilir: Kural olarak herkes bireysel başvuru hakkına sahiptir. Ancak, başvuru sahibinin hakkı ihlal edilmiş ve hak ehliyetine sahip biri olması gerekir.
- Başvuru konuları: AYM ye her konuda başvuru yapılması mümkün değildir. AYM başvurusu bir temyiz değildir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokolleri ile kabul edilen hak ve özgürlüklerinden birinin ihlal edilmiş olması halinde AYM başvurusu olabilecektir.
- AYM nasıl karar verebilir : AYM, başvurucunun hakkının ihlal edildiğine ya da edilmediğine karar verir. İhlal kararı verilmesi hâlinde ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere hükmedilir. Ancak yerindelik denetimi yapılamaz, idari eylem ve işlem niteliğinde karar verilemez.
- Hakkın Kötüye Kullanılması : Bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığı tespit edilen başvurucular aleyhine, yargılama giderlerinin dışında, ayrıca ikibin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasına hükmedilebilir şeklinde bir düzenleme bulunmaktadır. Bu maddenin varlığı etkin bir şekilde başvuru yapılmasını engelleyebilir. Kanun maddesi ,açıkça” kötüye kullanmaktan bahsetmekte ise de bu açıkça ifadesinin neleri kapsayacağının belirli olmaması sıkıntı oluşturabilecek bir husustur.
ANKARADA ANAYASSO
Şavata’tan Angara’ya ses getmiir
Biz getmeğe guvvatımız hiç yetmiir
Malımız yoh
Yolumuz yoh
Angara’ya ses verecek dilimiz yoh
Ganadımız, golumuz yoh
Bu ne biçim memlekettir hooy babooov?
Yerin, yurdun adresesin bilmirem
Angara’da: Anayasso!
Ellerinden öpiy Hasso
Yap bize de iltimaso
Bu işin mümkini yoh mi hooy baboov?
Avukat Bülent KAPTAN
Patent & Marka Vekili
http://bkaptan.com/
kaptan@bkaptan.com